Gepubliceerd op 6 mei 2024 | Laatst aangepast op 5 juli 2024
Ely zelf is maar een kleine stad van 20.000 inwoners, terwijl de kathedraal een van de grootste van Engeland is. Ely, gelegen in de Engelse regio Cambridgeshire, is meer dan een pittoresk stadje. Al sinds de 7e eeuw waakt de kathedraal over de omgeving, ooit een onherbergzaam moerasgebied bekend als The Fens. Ely kathedraal, met de bijnaam ‘het schip van de Fens’, is een symbool van onverzettelijkheid en schoonheid, met een rijke historie die teruggaat tot de middeleeuwen. Sierd Jan Tuinstra verkent voor ons het prachtige Ely Cathedral en neemt je mee op zijn reis door deze kerk.
Ely
De stad is ontstaan rond het klooster dat hier in de 7e eeuw is gebouwd. De eerste abdis, Etheldreda, is na haar dood heilig verklaard, waarna Ely ook een bedevaartsoord werd. Maar om er te komen moest men wel enige moeite doen. Typisch voor de meeste middeleeuwse kloosterordes was dat ze een klooster stichten in ontoegankelijke gebieden, om zich zo ongestoord op God te kunnen richten. En moeilijk toegankelijk was het zeker, Ely ligt op een lage heuvel midden in een gebied dat indertijd een van de grootste moerassen, The Fens, van Engeland was.
Moerasgebied
Van dit uitgestrekte moeras is tegenwoordig weinig meer over. Wat heet, als je tegenwoordig als Nederlander naar Ely rijdt valt je meteen op dat het in een wel heel bekend aandoend vlak landschap ligt. Dat is geen toeval: een van de drijvende krachten achter de inpoldering en drooglegging van de Fens in de 17e eeuw was een uit Nederland afkomstige ingenieur, Cornelis Vermuyden. Maar dit terzijde.
Normandiërs
De ontoegankelijkheid van het gebied verleende Ely ook zijn bekendste moment in de geschiedenis, als het na 1066 het centrum wordt van de verzetsbeweging tegen Willem de Veroveraar. De Angelsaksische rebel Hereward gebruikte Ely als uitvalsbasis om de Normandiërs het leven zo zuur mogelijk te maken. Willem de veroveraar zette een groot leger in om Ely te veroveren en leed daarbij zware verliezen.
“Great numbers perished in the swamp and waters. And to this day many of them are dragged out of the depths of those waters in rotting armor. I’ve sometimes seen this myself”
(Vertaald uit de Gesta Herewardi, een oorspronkelijk in het Latijn geschreven geschiedenis van de opstand onder Hereward.)
Uiteindelijk moest echter Hereward het onderspit delven, Ely werd veroverd en het klooster werd overgenomen door de veroveraars. Daarna is het in Normandische stijl herbouwd, ook met het doel duidelijk te maken wie er nu de baas was.
Ely Cathedral
In 1109 is de kloosterkerk gewijd tot kathedraal en in de loop der eeuwen ontstaat langzamerhand het gebouw zoals wij dat nu kennen. Doordat dit enorme gebouw van veraf al zichtbaar is vanuit de moerassen kreeg Ely Cathedral de bijnaam “The ship of the Fens”.
Omdat het gebouw gedurende zijn leven steeds weer is verbouwd vertegenwoordigt het vele soorten bouwstijlen, maar het Normandische-Romaanse element is nog steeds het meest overheersend. Het is zeer de moeite waard om helemaal om de kathedraal heen te lopen om het van alle kanten te bekijken en de verschillen in bouwstijlen zelf te ontdekken.
Lantaarntoren
Een zeer bijzonder element is de lantaarntoren. Dit is een meesterwerk van middeleeuwse bouwkunst, een unicum in de toch al wonderbaarlijke wereld van de middeleeuwse kathedralen. Gebouwd in 1322-1334 moest deze lantaarntoren, in de vorm van een lage octogonale vieringtoren, dienen ter vervanging van de ingestorte hoge Normandische vieringtoren.
Op de foto kun je ook meteen zien waarom een dergelijke constructie een lantaarn heet. De lantaarn is gebouwd van eikenhout. De hoeken van de lantaarn bestaan uit 8 enorme eiken balken, 21 m lang en 10 ton zwaar. Het omhoog takelen en plaatsen van deze constructie is een al sterk staaltje van middeleeuws vernuft, maar het totale effect is helemaal overweldigend.
Unieke kleine details
Omdat de kathedraal als geheel zo imposant is, is het makkelijk om de vele kleinere elementen die de kathedraal rijk is over het hoofd te zien. Hoog tijd om daar ook een aantal van te belichten.
Zoals de Priors Door, een deur die van de kathedraal naar de voormalige kloosterhof leidt. Dit was de deur waardoor de belangrijke geestelijken vanaf het klooster de kathedraal betraden en deze deur is dan ook uitbundig versierd in Normandisch-Romaanse stijl, gemaakt rond 1135. De deuromlijsting is voorzien van beeldhouwwerk, voor het grootste deel bestaande uit ranken en andere plantaardige vormen, maar de bovenkant en de buitenste deurposten zijn figuratief.
Het centrale motief boven de deur stelt Christus in majesteit voor, zittend op de hemeltroon, geflankeerd door twee engelen. De buitenste deurposten bevatten ook figuratieve elementen van dieren en mensen, waaronder een aantal tekenen van de dierenriem.
In de uitgelichte details hierboven zijn een everzwijn en een hond zichtbaar, met daaronder een voorstelling van de sterrenbeelden Steenbok en Waterman. Als geheel dienen de versieringen om de toeschouwer eraan te herinneren dat deze deur naar de kathedraal een afspiegeling was van de poort naar de hemel.
Ook de Monks door, verderop in de zuidwand, is indrukwekkend versierd. Helaas wordt deze versiering gedeeltelijk aan het oog onttrokken door een latere verbouwing, maar ook deze deur is een fraai voorbeeld van Normandische beeldhouwkunst en vormgeving. Vooral de vorm van de deuropening is opvallend. En zo bevat de binnenkant van de kathedraal nog meer bijzondere details.
Buitenkant Ely kathedraal
En wat geldt voor de binnenkant, geldt ook voor de buitenkant. Een mooi element om uit te lichten zijn de diverse waterspuwers, hoog op het gebouw, vaak in de vorm van grotesken: dieren of mensen met monsterachtige hoofden en andere overdreven kenmerken. Christelijk zijn ze eigenlijk niet, ze komen waarschijnlijk uit een oudere traditie om het kwaad af te weren, maar waren in de middeleeuwen als versieringselement nog zeer geliefd. Sommige kerkvaders waren echter helemaal niet gecharmeerd van dergelijke versieringen op het huis van God! Hieronder een paar voorbeelden.
Benedictijns klooster
Daarna vervolgen we de tocht verder het terrein op. Want de Kathedraal van Ely was onderdeel van een veel groter complex, een Benedictijns klooster, waar ook nog veel van te zien is. Die restanten verwijzen naar de vele functies die een dergelijk complex herbergde, zoals bijvoorbeeld een ziekenzaal.
Of de grote zaal voor gasten, nu de woning van de huidige bisschop, met een opvallend roosvenster hoog in de gevel dat ooit de zaal verlichtte.
Het terrein is ook een aantal originele fraaie middeleeuwse poorten rijk, zoals de Sacrist gate, of de, iets verderop gelegen, Steeple gate. Deze laatste was gedeeltelijk in houtbouw uitgevoerd en bezit nog een fraai gebeeldhouwde draagbalk, met tussen de ranken afbeeldingen van het gezicht van de “green man”, een symbool van hergeboorte.
Deze poorten leiden naar het winkelcentrum van de stad en zijn een goede manier om de kathedraal achter je te laten en nog even na te genieten van Ely, onder het genot van een hapje of een drankje.
Praktische informatie Ely Cathedral
Ely Cathedral ligt, zoals de naam al doet vermoeden, in Ely, Cambridgeshire. In dezelfde stad vind je ook Oliver Cromwell’s House en het Ely Museum. Als op een na kleinste stad van Engeland is Ely compact genoeg om te voet te verkennen, maar groot genoeg om een hele dag te vullen.
Bereikbaarheid
Ely ligt op nog geen 20 kilometer van Cambridge af en is te bereiken via de A10 en A142.
Adres: Chapter House, The College, Ely CB7 4DL, Verenigd Koninkrijk.
Parkeren: Je kunt gratis parkeren in Ely
Trein: Ely (15 minuten lopen)
Bus: Market Street (3 minuten lopen) of Ely trainstation (15 minuten)
Tickets
Er wordt aangeraden om vooraf toegangskaarten online te reserveren, maar je kunt ook ter plekke een kaartje kopen. Voor een dienst is geen ticket nodig, maar dan kun je niet volop van de architectuur genieten.
Je kunt ook kaartjes kopen voor rondleidingen. Zo zijn er tours op de begane grond en toegang achter de schermen. Je kunt ook een kijkje nemen in de unieke Octagon Tower van de kathedraal, de West Tower en de kloostergebouwen die over het terrein verspreid staan. Bekijk de tour en ticket mogelijkheden hier .
In de kathedraal zit ook The Stained Glass Museum, je kunt tickets kopen waarbij je de kathedraal met dit museum combineert.
Openingstijden
Maandag t/m zaterdag: 9.30 – 16.30 uur
Zondag: 12.00 – 15.00 uur
Openingstijden kunnen wijzigen vanwege speciale diensten
Diensten vinden gewoonlijk plaats van maandag t/m zaterdag om 17.30 uur en zondag om 16.00 uur.
Meer informatie Ely Cathedral
Bekijk de officiële website: https://www.elycathedral.org
Aan te bevelen:
- De gids van de kathedraal. Mooi geïllustreerd en informatief.
En voor wat meer diepgang:
- Rouse, Michael 2016. The Story of Ely. The History Press.
- White, Michael 2007. A Promise of Beauty: The Octagon Tower and Lantern at Ely Cathedral FrameCharge Press.
- En de vertaling van de Gesta Herewardi:
- Swanton, Michael, translator, Knight, S. & Ohlgren, T.H., editors, 1997. Hereward the wake
- in: Robin Hood and other outlaw Tales. Rochester.
Op vakantie in de regio van Ely Cathedral? Lees meer over Oost Engeland
Alle foto’s copyright S.J.Tuinstra.
