Gepubliceerd op 7 november 2014 | Laatst aangepast op 5 juli 2024
Het is al bijna zover, de nachten worden langer en de dagen kouder, dus het is bijna Kerstmis. Wanneer de klokken verzet zijn naar de wintertijd begint de hectiek rondom dit feest al in Groot-Brittannië. Wie steekt de lichtjes aan? En met welke prachtige reclames komen de grote bedrijven?
Denk je aan kerst in het Verenigd Koninkrijk, dan denk je aan:
Lichtjes met Kerstmis
In 1963 werd er door Joan Gillchrest begonnen met lichtjes op te hangen net voor Kerstmis in het vissersdorpje Mousehole (Cornwall). Ze kon niet weten dat dit zo’n traditie zou worden. In Mousehole hangen nu elk jaar zo’n 7000 lampjes vanaf 14 december. En er zijn veel plekken in Groot-Brittannië zoals deze.
Het eerste gebouw wat met elektrische lampjes werd versierd (1881) staat in Londen en is het Savoy Theatre. Tegenwoordig is ook heel Londen versiert met lichtjes en deze worden traditioneel aangestoken door een bekende Brit (in 2014 Cheryl Cole) begin November.
Kerst op televisie
Kerstreclames
Een andere kersttraditie (sinds 2007) is de reclame van het warenhuis John Lewis geworden. Sinds dat jaar komen ze met een lange kerstreclame met een verhaaltje daarin. Een liedje (vaak een cover) van een bekende artiest zoals Lily Allen en Tom Odell ondersteunt de reclame. Ook andere grote Britse bedrijven maken tegenwoordig prachtige kerstcommercials.
Bekijk hier de beste kerstcommercials van 2022 en kerstcommercials van 2021
Natuurlijk zijn er ook prachtige Britse kerstfilms, daarover hebben we het artikel 16 Britse kerstfilms (+1) om in de kerstsfeer te komen en Filmlocaties: A Castle for Christmas.
Kersttoespraak
Naast de kerstcommercials komt er ook een kersttoespraak op televisie. Deze toespraak wordt gehouden door de Britse monarch en op eerste kerstdag uitgezonden. Dit is een traditie sinds Koning George V in 1932 ermee begon, toen nog via de radio. Dit was toen een net nieuw medium. George V sprak zijn toespraak uit vanuit Sandringham. Deze woorden waren geschreven door de bekende schrijver Rudyard Kipling (o.a. bekend van Jungle Book).
Voor de Britse bevolking was dit een groots moment. Ze konden eindelijk de koning horen, de man die ze alleen kende van verhalen en hooguit van een tekening of foto. In 1939 was de kersttoespraak van zijn opvolger George VI extra belangrijk voor zijn volk. Hij stelde de Britten gerust over de (naderende) oorlog.
Op eerste kerstdag 1957 kwam de eerste kersttoespraak van een Britse monarch op tv. Koningin Elizabeth had deze eer en heeft in de jaren daarna deze Christmas Broadcast steeds meer haar eigen gemaakt. Ze vertelde over de maatschappelijke veranderingen en haar geloof, hier zaten altijd persoonlijke woorden bij.
Op 25 december 2022 is de eerste toespraak van een koning met kerst op televisie, koning Charles neemt dan het stokje over van zijn moeder.
Kerstkaarten
Nog steeds versturen de Britten miljoenen kerstkaarten, maar wist je dat de kerstkaart ook in het Verenigd Koninkrijk ontstaan is? Wil je er meer over weten? Lees dan ons artikel over de Britse kerstkaart.
Christmas cracker
Een typisch Britse traditie sinds 1847. Het is een koker met folie eromheen, waarbij je aan beide kanten moet trekken om hem te openen. Er zit dan een klein cadeautje, een papieren kroontje en een spreuk of (slechte) grap in. Het idee is dat je hem met zijn tweeën opent, degene met het grootste gedeelte van de cracker in zijn hand mag de inhoud hebben (en moet de grap/spreuk voorlezen en het kroontje opzetten). Tegenwoordig zijn er niet alleen maar de goedkope cracker met kleinigheden, maar ook zeer luxe-uitgaven met parfum of drank erin.
De Londense snoepmaker Tom Smith bedacht de cracker in de Victoriaanse tijd om zijn snoep mooi te verpakken. Het cadeautje uit die tijd waren dan ook snoepjes. De naam dankt de cracker aan het geluid wat hij maakt wanneer deze geopend wordt (crack).
De traditie van de papieren kroon is terug te voeren op de oude Romeinen, die feestelijke hoofddeksels droegen om Saturnalia te vieren, een festival dat plaatsvond rond de winterzonnewende. Al zullen het toen geen felgekleurde papieren en veel te grote kronen zijn geweest.
Mince pies
Mince Pies zijn niet meer de mince pies van vroeger. Of dat erg is? Dat ligt eraan; ga je liever voor gehakt schapenvlees (of rundvlees, konijn, varkensvlees of wild) of gehakt fruit? In de vroege middeleeuwen deden ze voornamelijk vlees in grote pies, met wat fruit en een inmaakvloeistof. Zo kon het lang bewaard worden. Koning Henry V was dol op deze taarten. Het was een goede decembermaaltijd om je op te warmen in koude tijden.
Tegenwoordig is het geen noodzaak meer, maar eten we mince pie’s puur voor ons genot. Dus kunnen we er ook vooral indoen wat lekker is. Vaak zit er appel, rozijnen, fruitschillen en ander fruit in. Zelf maken? Wij vonden dit recept op VisitBritain.
De taartjes worden op de zondag voor advent gemaakt, want er gaat nogal wat tijd inzitten. De traditie schrijft ook voor dat je de mincemeat met de klok mee roert (anders brengt het ongeluk) en dat ieder gezinslid dit een keer doet (en een wens doet).
Nog wat Britse kerstfeitjes:
- De kerstsokken? Die worden bij je bed gehangen. Zo kun je ze snel bestuderen op kerstochtend.
- De brief voor de Kerstman? Die wordt in de open haard gegooid, zo gaat hij direct naar de Kerstman.
- Wat lust de Kerstman? Brandy, whisky of cognac en een mince pie natuurlijk. En Rudolph lust wel een worteltje.
Britse kerstviering
Advent
Iedereen is druk bezig met kerstkaarten, het kerstdiner, de versiering en natuurlijk de cadeaus. Groot-Brittannië viert niet echt Advent, er zijn echter twee gebruiken die eromheen hangen die ze nog wel gebruiken. Zo heb je de adventskalender. Een kalender die op 1 december begint en waarbij bij elke dag een deurtje geopend mag worden. Origineel met elke dag een beeltenis van kersttaferelen, maar tegenwoordig met elke dag een chocolaatje.
Dit is nog de meest gebruikte traditie omtrent Advent. De andere, de kaars, is tegenwoordig al niet meer gebruikelijk. Hierbij heb je een kaars met 25 tekens daarop, waarbij je elke dag tot Kerst een stukje opbrandt. Soms worden ook 25 losse kaarsen gebruikt. Deze kaarsen zie je nog wel veel in de Britse kerken en scholen.
Kerstavond
Op kerstavond hangen de jongeren hun ‘sok’ bij de schoorsteen (of een ander mooi plekje bij de boom) en dan begint de spannende nacht. Natuurlijk is er ook wat lekkers achter gelaten voor de Kerstman: Mince Pies (vroeger hartige, nu zoete taartjes) en sherry (of melk) en soms een wortel voor de rendieren.
Voor de rest is kerstavond een rustig avondje, soms gaan de Britten nog naar een kerkdienst of de pub (of beide).
Eerste Kerstdag
Op kerstochtend is het dan zover; de pakjes, die de Kerstman die nacht heeft gebracht, mogen worden geopend. Dat gebeurt met het hele gezin waarna het tijd is voor ontbijt. Daarna gaan sommigen naar de kerk en/of wordt er begonnen met de kerstmaaltijd klaar te maken. Waarbij natuurlijk een alcoholische versnapering hoort.
Om drie uur zitten velen Britten klaar voor de kersttoespraak van de koning. Dit tijdstip is uitgekozen om zoveel mogelijk mensen van het Britse rijk te kunnen bereiken. Deze traditie begon in 1932 met George V.
Daarna beginnen de Britten al aan de kerstmaaltijd, wat veelal de traditionele gevulde kalkoen is. Voordat iemand de kalkoen aansnijdt knalt iedereen zijn cracker eerst open. Bij de kalkoen zijn er vaak in bacon gerolde chipolataworstjes, spruitjes en aardappelen geserveerd.
Na de kalkoen komt vaak de Christmaspudding (een fruitcake doordrenkt met een alcoholische drank) met brandy saus. De alcohol is vervlogen doordat de cake in vlam heeft gestaan. Soms is er nog een munt in de pudding gestopt, wie deze vindt, mag een wens doen.
Na de maaltijd is het tijd voor gezelligheid met het gezin, familie en vrienden.
Tweede Kerstdag (Boxing Day)
Op de dag na Kerstmis is het tijd om cadeaus te geven aan mensen buiten het gezin. Het is bedoeld om mensen die het minder breed hebben te helpen. Vroeger werd alles wat over was van de dag ervoor uitgedeeld aan de armen. In het verleden kregen bedienden of handelaars die voor rijke gezinnen werkten een kerstpakket (Christmas box) van hun werkgever met geschenken. De doos was een manier om dank te zeggen voor het hele jaar door. Daar dankt Boxing Day zijn naam aan.
Tegenwoordig is deze dag meer bekend om de uitverkoop, die deze dag officieel begint. Kerstcadeaus worden geruild en er staan rijen voor de winkels om de beste koopjes te kunnen scoren.
En ohja, vergeet niet je kerstboom binnen 12 dagen na kerst (tot 5 januari) weg te halen, anders brengt het ongeluk.
Kerstmarkten en kerstshoppen
Tegenwoordig is het shoppen al aan de orde van de dag voor kerst. Cadeautjes moeten immers van tevoren gekocht worden. In het hele land is het dan ook druk in de gezellige winkelstraten, maar ook op de kerstmarkten.
Wij zetten de tien mooiste kerstmarkten/steden voor je op een rij:
- Londen
Heel Londen is natuurlijk één groot feest met Kerstmis, maar Winter Wonderland in Hyde Park springt er wellicht bovenuit. Het lijkt meer op een attractiepark dan op een kerstmarkt, maar er zijn ook nog genoeg andere plekken in Londen om te shoppen. Denk ook bijvoorbeeld aan het Southbank Winter Festival.
Vanaf half november is het al de moeite om naar de hoofdstad te gaan voor de kerstsfeer. Lees ons artikel Londen in december, vier kerst en nieuwjaar in de hoofdstad voor meer informatie. - Bath
Bath heeft sowieso al veel sfeer, laat staan met kerst. De kerstmarkt is dan ook zeker het bezoeken waard. Deze markt is al eens benoemd tot meest favoriete kerstmarkt van het land. - York
Tja, wat voor Bath geldt, telt ook voor York. In zo’n historische stad is een Christmas market toch net wat gezelliger. Wij bezochten hem al een paar keer en schreven er een blog over: Kerstshoppen in York - Manchester
Misschien niet de historische binnenstad, maar wel een gigantische kerstmarkt. Verdeeld over meerdere markten over Manchester. Shoppen maar! - Birmingham
De grootste Duitse kerstmarkt buiten Duitsland is te vinden in Birmingham: Birmingham Frankfurt Christmas Market. - Winchester
Weer die gezellige sfeer van een oude stad en een uitgebreide kerstmarkt, een echte aanrader dus! - Portsmouth
In Portsmouth moet je er snel bij zijn, de kerstmarkt duurt hier maar drie dagen. Maar het is de moeite waard om dit in de gaten te houden. Waarom? Hier ga je terug in de tijd met het Victorian Christmas Festival. - Lincoln
Ook in Lincoln is er een driedaags festival, deze is echter met een Beiers thema. Daarnaast kun je de prachtige stad bezoeken. - Norwich
Ook in de leuke stad Norwich is er een kerstmarkt. Helaas is deze ook maar een paar dagen per jaar aanwezig. - Glasgow
In Glasgow zijn twee kerstmarkten te bezoeken: George Square Market en St Enoch Square Christmas Market.
