Gepubliceerd op 3 september 2021 | Laatst aangepast op 5 juli 2024
Sierd Jan Tuinstra bezoekt het Verenigd Koninkrijk regelmatig. Het liefst trekt hij te voet door de prachtige natuur van het land. Daarnaast heeft hij een speciale interesse in de lokale geschiedenis en archeologie. In deze blog deelt hij zijn ervaringen bij Castell Y Bere en de Dysynni vallei in Wales.
De Dysynni Vallei ligt in Noord Wales, in Snowdonia National Park, niet ver van de westkust nabij het plaatsje Tywyn. Hier is door de Welsh in de middeleeuwen een kasteel gebouwd. Tegenwoordig een ruïne, maar zeker nog het bekijken waard. En de Dysynni vallei leent zich uitstekend voor een korte circulaire wandeling.
Castell Y Bere
In de vallei bevindt zich Castell Y Bere, een inheems Welsh kasteel, schitterend gelegen op een rots midden in de vallei. Van hieruit heeft men uitzicht op een van de bekendste bergen van Wales, de Cadair Idris. Vrij vertaald, de zetel van Idris, een mythische reus. Het kasteel is vrij toegankelijk, en hoewel het behoorlijk geruïneerd is, zijn het algehele plan en indeling goed te herleiden, zeker met behulp van de gids of domweg het lezen van de bordjes die in het kasteel zijn geplaatst.
Een korte geschiedenis
De eerste vermelding van het kasteel stamt uit 1221, als de Welshe prins Llywelyn the Great dit gebied voor zichzelf opeist.
“Ac yna yduc Llywelyn gant ref Meironnyd y ar Ruffud, a chymut Ardudoy. A dechreu adeilat castell.”
Vertaald: ‘En daarop nam Llywelyn de cantref van Meirionydd en de comote van Ardudwy van Gruffudd af; en begon daarin voor zichzelf een kasteel te bouwen.‘
Opgetekend in de Brut y Tywysogion (Kroniek der Prinsen), een van de belangrijkste oorspronkelijke bronnen over de middeleeuwse geschiedenis van Wales.
Het kasteel ligt niet toevallig in het landschap. Het is gebouwd langs een belangrijke route vanaf de kust het binnenland in. Zoals de meeste inheems Welshe kastelen heeft het een onregelmatig grondplan, gedicteerd door de vorm van de rots waarop het gebouwd werd. Het is niet een massieve fortificatie met zware muren; zijn kracht ontleende het kasteel meer aan zijn positie dan aan zijn muren. De meeste torens van dit soort kastelen zijn waarschijnlijk niet meer dan twee verdiepingen hoog geweest.
Lang heeft het kasteel niet bestaan. In de laatste Welshe strijd van Llywelyn the Last (kleinzoon van de bouwer) tegen de Engelse koning Edward I is het kasteel in april 1283 belegerd en na negen dagen ingenomen. De Engelsen hebben het kasteel nog enige tijd in gebruik gehad en verbeterd. Tijdens de Welshe opstand van 1294 is het kasteel belegerd en waarschijnlijk door de Welsh ingenomen en in brand gestoken. De kasteelvoogd Robert Fitz Walter was net even voor andere zaken in Zuid-Engeland! En hoewel hij door Edward gesommeerd werd om als de bliksem het kasteel te ontzetten heeft dit niet meer mogen baten. Hierna wordt het kasteel niet weer in gebruik genomen. Gedurende meer dan 600 jaar is het langzamerhand vervallen en als steengroeve gebruikt.
De Dysynni vallei
Op het hoogste punt van het kasteel bovenop de restanten van de originele hoofdtoren in het midden van het kasteel heb je een prachtig onbelemmerd uitzicht over de Dysynni vallei. Vanaf hier is goed de strategische ligging van het kasteel te herkennen. Iedereen die door de vallei het binnenland in reisde, was vanuit hier te zien en te onderscheppen.
Direct zichtbaar vanaf het kasteel is een ander opvallend element in de vallei, de Craig yr Aderyn, oftewel Bird’s rock. Op deze rots broeden aalscholvers, die normaal alleen direct aan zee nestelen. Dat de rots nu al enkele eeuwen niet meer aan de zee grenst schijnen de aalscholvers echter niet gemerkt te hebben.
De vallei is een prachtige plek voor een wandeling. Er loopt een route vanuit het kasteel door de vallei, langs de uitlopers van de heuvels en door het gehucht Llanfihangel-y-pennant terug naar de parkeerplaats bij het kasteel. Onderweg kom je een beekje tegen, de Afon Cadair, en bij warm weer, zoals op deze tocht, is dit een uitstekende plek om even lekker te spetteren en af te koelen.
Mary Jones
Nog iets verder op de route stuit je weer op een ander deel van de geschiedenis van deze vallei, de restanten van Tyn y Ddôl (het huis in de weide), het geboortehuis van Mary Jones. Zij was de dochter van een arme maar gelovige weversfamilie. Zelf hadden haar familieleden geen bijbel, maar ze vertelden Mary veel verhalen uit het hoofd. Nadat Mary had leren lezen, wilde ze graag een eigen Welshe bijbel hebben. Daar heeft ze zes jaar voor gespaard. Toen ze genoeg geld had ging ze in het jaar 1800 op weg naar Bala, de dichtstbijzijnde plek waar bijbels te koop waren. Maar wel 40 km verderop, door de bergen. Ze ging blootsvoets, om haar schoenen te sparen.
Bij de Predikant Thomas Charles vroeg ze om een bijbel, maar deze waren uitverkocht! Thomas Charles was echter zo onder de indruk van haar doorzettingsvermogen dat hij haar één van zijn eigen bijbels gaf. Dit voorval leidde ertoe dat mede door toedoen van Thomas Charles in 1804 de ‘British and foreign bible society’ is opgericht met als doel mensen in Groot-Brittannië en zelfs de hele wereld van Bijbelvertalingen te voorzien.
St Michael’s Church
Over Mary Jones is een kleine tentoonstelling in het kerkje van Llanfihangel-y-Pennant te zien. De wandelroute loopt er langs en de kerk zelf is zeker ook de moeite van het bekijken waard. Gewijd aan de aartsengel Micheal, oorspronkelijk gesticht in de vroege middeleeuwen en kern van het dorpje (de term Llan in een Welshe plaatsnaam betekent kerk). Het is echter in de Victoriaanse tijd behoorlijk ‘opgeknapt’. Maar het heeft een groot gedeelte van zijn middeleeuwse uitstraling weten te behouden.
Binnen in de kerk bevind zich naast de al genoemde tentoonstelling ook een middeleeuws doopvont, waarschijnlijk afkomstig uit de kapel van het kasteel. Een verdere bijzonderheid is een maquette van de vallei, door de lokale bewoners gemaakt van allerlei lapjes stof. En dit levert een kleurrijk en duidelijk beeld van de omgeving.
Daarna terug naar de parkeerplaats bij het kasteel. Voor wie nog eens naar Wales gaat, is een bezoek aan deze vallei zeker aan te raden. Wij zijn er intussen al twee keer geweest…
Kaartje Dysynni vallei wandeling
Foto’s Dysynni vallei
Tips Dysynni vallei
Handig:
- OS Explorer map OL 23, Cadair Idris & Llyn Tegid
Sites:
- www.castlewales.com
Een door een liefhebber opgerichte site met gegevens over bijna alle kastelen in Wales en een sectie over middeleeuwse kerken. - cadw.wales.gov.uk
De site van de Cadw, de (archeologische) monumentenzorg van Wales. De Cadw geeft vele, prachtig geïllustreerde, gidsen uit van allerlei monumenten in Wales.
Om te lezen:
- Avent, Richard, 2004, Dolwyddelan Castle, Dolbadarn Castle, Castlell y Bere, Cadw, Cardiff
- Bartlett, W.B., 2003. The Taming of the Dragon, Edward I and the Conquest of Wales . Stroud.
- Davis, P.R., 2007. Castles of the Welsh Princes. 2Rev Ed edition, Swansea.
Sierd Jan Tuinstra | 2013 & 2018
