Gepubliceerd op 7 mei 2020 | Laatst aangepast op 5 juli 2024
Wat drink je wanneer je in het Verenigd Koninkrijk bent? Thee natuurlijk! De Britten zijn dit, niet zo Britse, drankje gaan drinken vanaf de 17e eeuw en in de 18e eeuw waren de Britten één van de grootste thee drinkers van de wereld. Maar de Britten drinken het niet zomaar. Het zou niet Brits zijn als er geen gewoontes omheen gebouwd zouden worden. Daarom bespreken we hier de Britse thee tradities.
Elke dag worden er in het Verenigd Koninkrijk meer dan 165 miljoen koppen/kopjes thee gedronken. Dat komt per persoon op ongeveer 900 kopjes thee (1,93 kg thee) per jaar. 84 procent van de Britten drinkt dagelijks thee, daarbij gebruiken de meeste mensen een theezakje (98%) en melk (98%).
Geschiedenis van thee in het Verenigd Koninkrijk
In de laat 16e en vroeg 17e eeuw komt voor het eerst thee naar Europa (vanuit China), dit blijkt uit verschillende brieven uit die tijd. Hierin wordt gevraagd naar thee of een melding erover gemaakt. Dit komt slechts enkele keren voor.
Pas in 1657 is groene thee uit China geïntroduceerd in de Londense koffiehuizen. Thomas Garway had een tabakswinkel en koffiehuis in Exchange Alley en verkocht daar de theebladen en het drankje. Ook Sultaness Head Coffee House zag wel brood in dat Chinese goedje en begon snel na Garway ook met het verkopen van thee op 30 september 1658. Toentertijd werd het nog zoals bij de Chinezen tcha genoemd, of ook tay of tee. Een jaar later verkopen steeds meer koffiehuizen, naast koffie en chocolade, ook thee. Al is het dan nog niet echt populair. Dat is ook niet zo gek; thee was zes tot tien keer zo duur als koffie.
Wanneer in 1662 de Portugese prinses Catherine of Braganza trouwt met de Britse koning Charles II komt ook de (populariteit van) thee naar Engeland. Op het vasteland wordt er namelijk al meer thee gedronken. Catherine is al verzot op thee en dat zorgt ervoor dat het een drankje voor de welgestelde wordt. Niet alleen bij de mannen, die naar de koffiehuizen gaan, maar ook onder de vrouwen.
Een andere reden voor de populariteit van thee zou de gezondheid zijn. Er werden allemaal gezondheidsclaims aan het drankje toegeëigend, wat natuurlijk wel helpt bij de verkoop ervan. Ook de opkomst van suiker (nog zeer duur in die tijd) helpt mee, maar dit was pas eind 17e eeuw/begin 18e eeuw. Het maakte het drankje nog aangenamer en chiquer.
De porseleinen kopjes waarin het wordt geserveerd komen ook mee uit China, het zal nog jaren duren voordat deze ook in Engeland zelf geproduceerd worden.
Theehandel
De eerste theewinkel kwam pas veel later. Waarschijnlijk is de winkel van Thomas Twining, geopend in 1706, de eerste. Deze winkel kun je nog steeds bezoeken op Strand 216 in Londen.
De Britse Oost-Indische Compagnie begint pas vrij laat met het, recht uit China, importeren van thee. Eerst gebeurt dit via Nederland, waardoor het zeer duur is. In 1720 wordt de import van Aziatisch textiel verboden, waardoor de handel in thee opleeft en het steeds betaalbaarder wordt. Tussen 1720 en 1750 verviervoudigt de invoer van thee naar Groot-Brittannië via de Britse Oost-Indische Compagnie. Ook komt er inmiddels thee uit India. Thee is betaalbaarder dan koffie geworden, wat ervoor zorgt dat het ook onder de middenklasse populair wordt. In deze periode wordt zwarte thee ook populairder dan groene thee. O.a. door de toevoeging van suiker en melk.
De Britse Oost-Indische Compagnie heeft het monopolie op de thee in het Verenigd Koninkrijk, wat ze makkelijk uit het Britse India kunnen halen. Omdat ze er goed mee kunnen verdienen wordt het flink gepromoot. Ze verkopen het als typisch Brits. Hierdoor wordt het drankje steeds populairder en goedkoper. Halverwege de 18e eeuw is het drankje normaal geworden en is het geen rijkeluisdrankje meer.
Door de suiker en melk is begin 19e eeuw thee ook populair geworden bij werkmannen. Het is een goed drankje om op te warmen en nieuwe energie te krijgen voor na de werkpauze. De prijs van suiker en thee zijn inmiddels zo laag dat iedereen het kon veroorloven, het is goedkoper dan bier. Plus thee kan je ook nog eens verder verdunnen (bij koffie en bier is dat een minder groot succes) en het is gezond (het water is gekookt).
Tearooms zijn dan ook een logisch gevolg en deze komen er volop in de tweede helft van de 19e eeuw. Deze zijn vooral populair bij vrouwen. Begin 20e eeuw gaan ze ook Afternoon Tea’s serveren in de Tearooms.
De grote thee tradities vragen
Melk of thee eerst?
De hogere klasse doet als laatste de melk in hun kopje. De goedkopere porselein barst namelijk als je daar kokend water in doet. Je wil natuurlijk graag laten zien dat je het beste porselein hebt, waardoor je eerst thee inschenkt en daarna pas melk.
Natuurlijk is het dan ook makkelijker om te zien hoe sterk je thee is. Roer de melk en eventuele suiker niet te hard. Beweeg je lepeltje zachtjes op en neer, zodat je het kopje niet beschadigd en je niet knoeit.
De Devon of Cornwall way?
Tja, het blijft de vraag, doe je eerst de clotted cream of eerst de confituur/jam? Dat ligt er maar net aan waar je bent. In Devon wordt eerst de clotted cream (Devonshire Cream) erop gedaan, daarna de jam. In Cornwall doen ze het net andersom; eerst jam, dan cream. En in de rest van het land? Daar is het heel verdeeld en zijn beide manieren geaccepteerd.
‘Scoon’ of ‘Sconn’?
De uitspraak van scone verschilt in Groot-Brittannië. In het noorden (Schotland) spreken ze het meer uit als een rijmwoord op ‘gone’, en hoe zuidelijker je raakt, gaat het meer op het rijmwoord van ‘bone’ lijken. Nu is de scone Schots, dus zou je zeggen dat het de eerste versie (sconn) zou moeten zijn, toch?
Een scone hoor je trouwens te breken, niet open te snijden! De clotted cream en jam behoor je eerst op de zijkant van je bordje te leggen alvorens je het op je scone aanbrengt. Eet de beide helften apart op, dus, maar er geen broodje van.
Soorten ‘tea’
Tea
Thea is niet altijd gewoon alleen maar thee, hier wordt ook vaak Afternoon Tea mee bedoeld.
Elevenses
Elevenses is een korte theepauze rond elf uur ’s ochtends (goh 😉), waarbij naast de thee (of koffie) iets kleins (koekje, muffin etc.) wordt genuttigd. Deze traditie kwam pas in de 19e eeuw.
Cream Tea
In oude manuscripten lijkt de oorsprong van de Cream Tea gevonden te zijn. Bij een aanval van Vikingen in 997 is de Benedictine Abbey bij Tavistock in Devon zwaar beschadigd. De lokale arbeiders die de abdij helpen met de wederopbouw krijgen brood met clotted cream (geklopte room) en (daar boven op!) aardbeienconserven als traktatie. De arbeiders waarderen dit zo dat de monniken het daarna ook aan passerende reizigers serveerden. Waarschijnlijk was dit de eerste Devonshire Cream Tea. Tegenwoordig is het wel met scones in plaats van de boterham. En helaas zul je bij de abdij weinig meer kunnen krijgen (het is nu een ruïne).
Afternoon Tea (of Traditional Tea)
Het vier-uurs dipje, dat kent iedereen wel toch? Zo ook Anna Russel, zevende hertogin van Bedford, die in 1840 leefde. In die tijd kwam het diner pas rond acht uur, dus dat werd te lang wachten voor de Duchess. Daarom bestelde zij thee, brood en boter en cake in Woburn Abbey in Bedforshire. Anna Russel vroeg haar vrienden om ook aan te schuiven, en zo begon de Afternoon Tea.
Een Afternoon tea bestaat uit:
- sandwiches (dus zonder korst)
- zoete hapjes/cakes
- scones (bekijk hier het recept voor scones)
- natuurlijk een pot thee (met verse thee, eigenlijk geen zakjesthee) of meerdere potten met verschillende smaken
- een pot heet water (zodat je de pot opnieuw kan vullen)
- melk en suiker
- kopjes, schotels, theelepeltjes en meestal een theezeefje
- linnen servet
Low Tea
In de Victoriaanse tijd wordt een Low Tea gedronken aan een lage tafel (salontafel) met lage loungestoelen en banken. Dit is echt iets voor de aristocraten, de hogere klasse van die tijd. Een Low Tea is dus vaak een Afternoon Tea, want deze werd vooral door de hogere klasse genuttigd.
High Tea
De High Tea wordt geserveerd aan hoge stoelen en tafels en was iets voor de arbeidersklasse. Deze ‘tea’ bestond uit vleeswaren, hartige taarten, vis, salades, brood en boter, cakes en een pot thee. Dus niet uit de sandwiches en cakes die we nu nuttigen (dat is eigenlijk de Afternoon Tea). Het is dus meer een maaltijd en wordt dan ook gegeten tussen zes en zeven uur ’s avonds.
Thee etiquette
De belangrijkste punten op een rijtje:
- Leg je servet op je schoot
- Beweeg je lepeltje rustig heen en weer in je kopje, raak de kant niet
- Houd je pink niet omhoog
- Val niet gelijk aan, geniet rustig van alles wat er voor je staat
- In het Engels is het ‘have tea’ en niet ‘take tea’
- En ‘some tea’ en niet ‘a tea’
- Niet slurpen, wacht gewoon tot de thee op de juiste temperatuur is
- Breek je scone, snij hem niet open
Wij kwamen uit op dit filmpje over de etiquette van de Afternoon Tea:
Meer informatie
Lees hier meer over Britse tradities of maak zelf iets lekkers met het scones-recept.
2 reacties op “Tea Time! De Britse thee tradities”
Wat een leuk artikel. Helemaal trek in scones (en thee) natuurlijk gekregen!
Wat een boeiende inzichten in de Britse thee tradities! Het is fascinerend om te zien hoe thee door de eeuwen heen zo’n integraal onderdeel van de Britse cultuur is geworden, met verschillende tradities en gewoontes rond het drinken van thee. Ik heb zeker veel geleerd over de geschiedenis en de diverse manieren waarop thee wordt genoten in het Verenigd Koninkrijk.