Brexit: wie, wat, waar, waarom en hoe?

Op 23 juni 2016 was het Brexit referendum, de uitslag was 52% voor het verlaten van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Maar hoe is het nu precies gegaan vanaf toen tot 31 januari 2020, de uiteindelijke Brexit datum?

Brexit: wie, wat, waar, waarom en hoe?

Naar aanleiding van deze vragen proberen wij de Brexit uit te leggen, waarbij je bij Hoe? een (korte) tijdslijn krijgt voorgeschoteld.

Wie?

De Britten mochten 23 juni kiezen voor of tegen een Brexit, 72% deed dat. Maar er was een groot verschil tussen de ‘landen’. Engeland was een groot voorstander van de scheiding, de Schotten (38%) en Noord-Ieren (44,2%) niet zo. Londen was het district in Engeland wat opviel, want daar stemde maar 40,1% voor een leave. Ook Gibraltar mocht stemmen, daar stemde maarliefst 95,9% voor een remain.

Wat?

Brexit – British of Britain exit – is het verlaten van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. De EU is een economische en politieke samenwerking tussen 28 Europese landen waar het Verenigd Koninkrijk sinds 1973 aan deelneemt. Ze zijn het eerste land dat uit de EU vertrekt.

Wat is de Brexit-deal?

De Brexit-deal die goedgekeurd is bestrijkt niet alle problemen. Deze moeten nog in 2020 getackeld worden in nieuwe verdragen. Deze zullen vooral over de handel gaan. Tot 31 december geldt een overgangsregeling.

De belangrijkste afspraken uit de Brexit-deal:

• Er komt geen fysieke grens tussen Noord-Ierland en Ierland. Dit is vastgesteld in de Goede Vrijdagakkoorden, deze blijft gelden.
• Noord-Ierland houdt toegang tot de Europese interne markt en douane-unie. Verdere afspraken moeten nog komen. Tot dan gelden bij producten die de EU als eindbestemming hebben de EU-regels en tarieven, blijft het in het VK, tellen die regels. Dit zou gecontroleerd moeten worden in de Noord-Ierse havens, niet aan de grens met Ierland.
• De Britten betalen ‘hun rekeningen’ tot de dag van vertrek. Ze houden zich aan hun verplichtingen die ze zijn aangegaan. De rekening zal zo’n 40 miljard euro zijn.
• De Britten krijgen hun aandeel terug in de Europese Investeringsbank en Europese Centrale Bank.
• Alle Europeanen en alle Britten die visa versa wonen, werken of studeren voor 31 januari 2020 behouden hun rechten. Familieleden in de rechte lijn kunnen bij hen intrekken.
• Diploma’s worden wederzijds erkend.

Waar?

Het gaat dus om Engeland, Wales, Schotland, Noord-Ierland en Gibraltar. Ierland blijft dus gewoon in de EU en de kanaaleilanden en Isle of Man zaten er nooit in.

Waarom?

Tijdens de economische crisis (vanaf 2008) kwam er steeds meer ongenoegen in Engeland over de Europese Unie. Door de uitbreidingen van de EU met Oost Europese landen kwamen er steeds meer mensen in de gemeenschap te wonen. Al deze inwoners mogen vrij reizen en werken binnen de EU. Veel Britten vonden dat voornamelijk de Oost-Europeanen hun banen inpikten, waardoor er veel werklozen waren.

David Cameron merkte dit op en gebruikte dit voor zijn verkiezingen. Hij beloofde de Britten een referendum wanneer hij zou winnen. Dit deed hij al op 23 januari 2013, tijdens een Europa-speech. Hij deed dit vooral om niet te veel concurrentie te krijgen van de anti-EU partij UKIP (Nigel Farage).

Hoe?

23 januari 2013

Het begon dus allemaal met de toespraak van Premier David Cameron.

2015

David Cameron wint in mei de verkiezingen. Queen Elizabeth zegt in de troonrede dat er een referendum komt voor eind 2017. David Cameron probeert meer kans te maken op een remain door te proberen een meer autonome plek voor het VK in de EU te creëren.

februari 2016

Het lukt Cameron meer autonomie te regelen voor het Verenigd Koninkrijk. Hij durft daardoor een referendum vast te stellen, 23 juni 2016.

23 juni 2016

Het referendum vindt plaats met de bekende uitslag. De Brexit moet volgens 52% van de stemmers er komen, wat neerkomt op 17,4 miljoen Britten. Meer over het Brexit referendum vind je hier.

24 juni 2016

David Cameron stapt op, hij was tegen een Brexit en voelt zich daarom niet de persoon die dit klusje moet klaren.

7 juli 2016

Theresa May wordt, ondanks haar remain-standpunt, premier na stemmingen in de partij. Opvallend feitje is dat Boris Johnson zich terug trekt uit de verkiezingen. Hij wordt wel minister van Buitenlandse Zaken. Er komt ook een minister van Brexitzaken: David Davis.

29 maart 2017

Theresa May stuurt de scheidingsbrief naar Donald Tusk, de voorzitter van de EU. De Brexit zal op 29 maart 2019 ingaan, twee jaar na de aanvraag.

18 april 2017

May kondigt verkiezingen aan, in de hoop dat ze haar macht uitbreid.

8 juni 2017

May verliest de verkiezingen. Ze versterkt de meerderheid van de conservatieven niet, ze verliest deze zelfs. Met gedoogsteun van DUP (Noord-Ierse partij) hebben ze een nipte meerderheid.

19 juni 2017

De onderhandelingen tussen David Davis (minister van Brexitzaken van het VK) en Michel Barnier (EU) beginnen.

8 december 2017

Er is een deal waarin o.a. staat dat de grens van Noord-Ierland open blijft en de Britten 40 miljard euro betalen. De Noord-Ierse kwestie blijft de lastigste kwestie van de deal.

19 maart 2018

Er wordt overeengekomen dat er een overgangsperiode komt na de Brexit van twee jaar. Hierin zou iedereen langzaam kunnen wennen aan de gevolgen ervan.

Juli 2018

Er komt een compromis, wel uit de EU maar met vrij verkeer van goederen. David Davis en Boris Johnson zijn het er niet mee eens en stappen op.

November 2018

Ook bij de EU zagen ze niets in het compromis van May. Na vele onderhandelingen komt er op 13 november een nieuwe deal. Deze moet nog goedgekeurd worden door alle leden.
Het Britse kabinet keurt de deal op 14 november goed, maar de dag erna stappen vier bewindspersonen op. Onder hen de pasbenoemde minister van Brexitzaken Dominic Raab. Stephen Barclay wordt de derde Brexitminister. Het Britse Lagerhuis moet de deal nog goedkeuren.
Eind november keuren de EU-leden de deal goed.

15 januari 2019

Het jaar begint dramatisch voor May. Haar deal wordt met 432 tegen 202 weggestemd in het Britse Lagerhuis. Dit voornamelijk vanwege de Noord-Ierse kwestie. Daarom haalt op 21 januari de iets aangepaste versie van de deal het ook niet.

29 maart 2019

Vandaag zou eigenlijk de Brexit zijn, de (weer iets aangepaste) deal wordt weer weggestemd in het Lagerhuis. Uitstel tot 12 april.

11 april 2019

Tijdens een EU-top wordt besloten dat de Brexit wordt uitgesteld tot 31 oktober.

24 mei 2019

May stapt op.

23 juli 2019

Boris Johnson wordt premier.

2 oktober 2019

Nieuw Brexit-voorstel zonder harde grens in Ierland, maar het Noorden blijft wel bij de Interne Britse markt.

17 oktober 2019

Er is weer een akkoord tussen Johnson en de EU, nu moet het nog goedgekeurd worden door het Lagerhuis.

19 oktober 2019

Het Lagerhuis neemt een amendement aan, waardoor ze niet hoeven te stemmen. Johnson moet uitstel aanvragen bij de EU.

24 oktober 2019

Boris Johnson kondigt nieuwe verkiezingen aan.

28 oktober 2019

De Britten krijgen uitstel, tot 31 januari 2020.

12 december 2019

Verkiezingen, en Boris Johnson wint ze. Niets wat de Brexit nog tegen kan houden.

20 december 2019

De Brexit-deal wordt goedgekeurd door het Britse parlement.

9 januari 2020

Het Lagerhuis stemt voor de Brexit-wet.

22 januari 2020

Nadat het Britse House of Lords het wetsvoorstel van de Europese Unie had goedgekeurd, ontving het wetsvoorstel koninklijke instemming van de koningin. 

29 januari 2020

De EU keurt de plannen met grote meerderheid (621 tegen 49) goed, de Brexit kan doorgaan.

31 januari 2020

De brexit gaat door, maar met een overgangsregeling tot eind 2020.

Tijdens deze periode zal de handelsrelatie van het VK met de Europese Unie hetzelfde blijven terwijl beide partijen over een vrijhandelsovereenkomst onderhandelen. Tegelijkertijd moeten er nog veel andere aspecten van de toekomstige relatie van het Verenigd Koninkrijk met de EU worden overeengekomen – waaronder wetshandhaving, het delen van gegevens en veiligheid.

De ‘aankomende’ Brexit heeft tot vandaag De Britse economie zo’n 150 miljard euro gekost.

24 december 2020

Het Brexit-akkoord is er eindelijk, net op tijd voordat het overgangsjaar voorbij is.

Wil je weten wat de Brexit betekend voor je reizen naar het Verenigd Koninkrijk? Lees dat hier.

Meer weten over de Brexit?

Kijk

Film: Brexit: the uncivil war. (2019) (trailer )
Documentaire: Brexit: The Movie (2016)

Lees

Boeken uit 2020/2021:

Nederlandse boeken:
Rem Korteweg – Spiegel van de Brexit
Melle Garschagen – Stem van het Britse volk

Engelse boeken:
All Out War: The Full Story of How Brexit Sank Britain’s Political Class (ebook)
David Allen Green – On Brexit – What Everyone Needs to Know
Federico Fabbrini – Brexit and the Future of the European Union
Jonathan Chaplin – The Future of Brexit Britain

Luister

Er zijn ook liedjes uitgekomen over de Brexit. De bekendste met linkje naar YouTube:

Paul McCartney – Despite Repeated Warnings
Mick Jagger – England Lost
Billy Bragg – Full English Brexit