Gepubliceerd op 12 mei 2021 | Laatst aangepast op 5 juli 2024
In 1845 opent Crumlin Road Gaol in Belfast, een Victoriaanse gevangenis die nog tot 1996 dienst zou doen. Gelukkig niet voorgoed. Waar je er toen niet wilde zijn, is het nu echt een bezoek waard. En gelukkig kan dat, Crumlin Road Gaol is na een renovatie nu een museum.
De gevangenis kent meerdere namen, Her Majesty’s Prison Belfast en Crumlin Road Gaol, maar in de volksmond vaak The Crum. Tijdens zijn dienstperiode zijn er zeventien mensen geëxecuteerd, talloze ontsnappingen uitgevoerd en veel beruchte gevangenen erin vastgehouden. Natuurlijk was the Crum ook de plek waar vele gevangenen tijdens The Troubles zaten.
Geschiedenis Crumlin Road Gaol
De gevangenis is door Charles Lanyon ontworpen naar het voorbeeld van de Pentonville Prison in Londen. In de zomer van 1845 opende Crumlin Road Gaol zijn deuren. Maar pas in 1845 komen de eerste gevangenen (106) uit County Gaol in Carrickfergus naar de nieuwe gevangenis. De cellen waren zo’n vier meter lang en twee meter breed. De gevangenen hadden toegang tot water, zo gebouwd dat ze niet de toevoer naar andere cellen konden verminderen. Daarnaast stond er een bed of hangmat, tafel, stoel en hingen er planken in de cel. Gevangenen krijgen slaapkleding, boeken, kam, borstel, handdoek, zeep en een gaslicht. De cellen werden ook verwarmd met warme lucht en hadden een ventilatiesysteem.
Door het begin van The Troubles (vanaf 1969) en de het introduceren van gevangenschap zonder proces (augustus 1971) werd het veel te druk in de gevangenis. Er is eigenlijk een capaciteit voor 320 gevangenen. Waar een cel origineel voor één persoon bedoelt is, moeten er op een gegeven moment tot zelfs drie personen in een cel vertoeven. In de jaren zeventig/tachtig zitten er wel bijna 1.400 gevangenen.
Uitbreiding van de Belfast gevangenis
Ondanks dat de gevangenis nog niet zo oud is, wordt in 1850 al een toevoeging gedaan. Er komen hekken aan de voorkant en een ondergrondse gang die direct naar het gerechtsgebouw tegenover de gevangenis leidt. In 1898 komt er het gevangenenziekenhuis bij, wat later nog verder wordt uitgebreid. Vanaf 1927 zijn er stafhuisjes voor het personeel aan de voorkant van de gevangenis.
In 1941 raakt de gevangenismuur aan de westkant beschadigd door een luchtaanval, in 1942 is deze alweer herbouwd. Na de oorlog is Crumlin Road Gaol nog verder uitgebreid. Zo is het Governor’s House omgebouwd tot personeelsverblijf en komt er een concertzaal en school bij.
Eind 1991 is een zwart moment voor de gevangenis; er ontploft een IRA explosief in de eetzaal. Twee gevangenen komen hierbij om het leven.
Op 31 maart 1996 sluit de gevangenis. Het staat jarenlang leeg totdat het gebouw in 2010 wordt gerenoveerd. Vanaf 2012 is het een indrukwekkend museum en congrescentrum.
Opvallende gevangenen
Op 21 juni 1854 wordt de eerste executie uitgevoerd. Soldaat Robert Henry O’Neill was de ongelukkigen. Hij ligt, samen met veertien andere geëxecuteerden, op het terrein van de Crumlin Road Gaol. Uiteindelijk zijn er zeventien mensen hier geëxecuteerd, Robert McGladdery is op 20 december 1961 de laatste. Hij is schuldig bevonden aan de moord op Pearl Gamble nabij Newry in Co Down.
Begin twintigste eeuw komen er steeds meer mensen op voor vrouwenkiesrecht, de zogeheten ‘suffragettes’. In 1914 worden deze mensen in Belfast opgesloten in de Crumlin Road gevangenis. Tien jaar later zet een nu beroemde onafhankelijkheid strijder zijn eerste stap in de gevangenis. Eamon De Valera kwam illegaal Noord-Ierland binnen en moest een maand lang in eenzame opsluiting in de gevangenis.
Er komen niet alleen gevangenen naar binnen bij de gevangenis, natuurlijk verlaten ze de gevangenis ook wanneer hun tijd erop zit. Vier gevangenen vinden ook dat het hun tijd wel is en ontsnappen op 9 mei 1927. Zij waren niet de enige die deze uitweg kozen. Op 17 november 1971 ontsnapten negen republikeinse gevangenen (Crumlin Kangaroos). Nog geen maand later volgden nog drie republikeinse gevangenen hun voorbeeld.
Bezoek Crumlin Road Gaol
Er zijn rondleidingen of je kunt zelf de rondwandeling maken met informatie (Crumlin Road Gaol Experience). Helaas is er geen informatie beschikbaar in het Nederlands. Tijdens de rondleiding bezoek je de ondergrondse tunnel die vroeger de gevangenis verbond met het Crumlin Road Courthouse als ook de cellen. Daarnaast kom je ook bij de executieplek waar mensen werden opgehangen. Er is een waarschuwing vooraf en deze locatie kan je dan dus ook overslaan (vooral verstandig met kleine kinderen).
Er is ook een café bij het museum, The Crum Café. Hier kun je wat drinken maar ook een kleine versnapering of lunch nuttigen.
Locatie/bereikbaarheid
De Crumlin Road Gaol ligt iets buiten het centrum en is zo’n 20 minuten lopen.
Adres: 53-55 Crumlin Rd, Belfast BT14 6ST, Verenigd Koninkrijk
Bus: 57, 11E en 12B (halte Agnes Street). Op zondag: 12A service (Carlisle Circus).
Auto: Parkeren kan bij de attractie, ingang via Summer Street
Tickets en openingstijden
Tickets kun je van te voren (met korting) online kopen op de website van Crumlin Road Gaol. Je kunt echter ook ter plekke een ticket kopen en aansluiten bij één van de rondleidingen. Hou er rekening mee dat je ongeveer een uur zoet bent met de rondleiding.
Openingstijden: Elke dag: 11.00-15.00 uur
Foto’s Crumlin Road Gaol
Meer informatie
Wil je meer informatie over Noord-Ierland: bekijk onze pagina over Belfast of Noord-Ierland.
Meer informatie over Crumlin Road Gaol: www.crumlinroadgaol.com