Het Verenigd Koninkrijk staat bekend om kastelen en literatuur, maar wie verder kijkt ontdekt dat de flora minstens zo betoverend is. De eilanden bieden een ongekende variatie aan planten en bloemen, mogelijk gemaakt door het bijzondere klimaat en de diversiteit aan landschappen. Van eindeloze tapijten boshyacinten tot subtropische tuinen aan de kust. Hier ontdek je de diverse Britse natuur.
Waarom de Britse flora zo bijzonder is
Binnen enkele uren reizen verandert het decor volledig. Kalkrijke heuvels met orchideeën maken plaats voor veenmoerassen vol veenmossen, waarna je plots in een beschutte vallei staat waar palmen en camelia’s groeien. Deze variatie ontstaat door een unieke diversiteit van bodem, hoogte en zeeklimaat. Het zorgt ervoor dat soorten die elders honderden kilometers uit elkaar leven, in het VK naast elkaar te vinden zijn. Sommige planten zijn zelfs endemisch, wat betekent dat ze nergens anders ter wereld voorkomen. De Cheddar whitebeam, een boom die uitsluitend in de Cheddar Gorge groeit, is daar een sprekend voorbeeld van.
De Cheddar whitebeam is niet groot, en zijn bladeren zijn donkergroen aan de bovenkant en opvallend witviltig aan de onderzijde. In mei verschijnen er witte bloesemtuilen, die later in het jaar plaatsmaken voor kleine oranjerode bessen. Hij groeit vaak hoog op de steile rotswanden, dus de kans dat je hem ook echt ziet is klein. Wil je de kans vergroten? Ga dan naar de botanische Kew Gardens, waar ook een exemplaar te vinden is.
Bossen vol boshyacinten
Wie in april of mei door oude loofbossen wandelt, belandt in een sprookje. De bodem verandert in een blauwpaars tapijt van boshyacinten, terwijl de geur van daslook de lucht vult. Het Verenigd Koninkrijk herbergt meer dan de helft van alle boshyacinten ter wereld. Bekende plekken zoals Ashridge Estate of Micheldever Wood trekken bezoekers die zich laten onderdompelen in deze feeërieke sfeer. Belangrijk om te weten: de bollen zijn kwetsbaar. Blijf daarom altijd op de paden zodat deze bloemen elk jaar opnieuw kunnen bloeien.
Lees meer over de Bluebells in het VK: De mooiste bossen vol boshyacinten
Zomer op de heide
In augustus kleuren de heidevelden paars. Als je geluk hebt, zie je soms in juli al wat heide bloeien, of is het er nog in september. Of je nu door de Schotse Hooglanden trekt of door het Peak District wandelt, overal zie je golven van bloeiende struikhei. Ook de Yorkshire Dales en York North Moors staan bekend om hun mooie heidevelden. Heide is niet alleen een visueel spektakel, maar ook een levend ecosysteem waar bijen, vlinders en vogels hun thuis vinden. Al eeuwenlang worden deze landschappen beheerd met begrazing en brandbeheer om de biodiversiteit te behouden. Zo blijft dit natuurerfgoed generaties lang bestaan.
De mooiste plekken: North York Moors National Park, Schotse Hooglanden (met name Cairngorms en Royal Deeside), Suffolk Coast & Heaths (Dunwich Heath), Peak District National Park (vooral Eastern Moors, Kinder Scout, Snake Pass), Exmoor National Park, de kliffen van Pembrokeshire Coast National Park en Mourne Mountains in Noord-Ierland.
Brem en gaspeldoorn
Brem en gaspeldoorn zijn beide typische, opvallende struiken uit het Britse landschap en worden vaak met elkaar verward vanwege hun gele bloemen. Toch zijn er duidelijke verschillen. Brem is een bladverliezende struik die vooral in het late voorjaar en de vroege zomer bloeit met grote, heldergele bloemen. De takken van de brem zijn glad en hebben geen stekels. De plant groeit vaak op zandgrond, heidevelden en langs spoorlijnen en kan wel tot 2 meter hoog worden. Brem is goed bestand tegen strenge winters en is daardoor algemener in het binnenland.
Gaspeldoorn is een groenblijvende, stekelige struik die het hele jaar groen blijft en vaak al in de winter kan bloeien als het milde winters zijn. De gaspeldoorn heeft scherpe stekels in plaats van bladeren en zijn bloemen lijken sterk op die van de brem. Hij komt vooral aan de kust voor, omdat hij minder goed tegen strenge vorst kan. Daarom is gaspeldoorn meer typisch voor de zachtere, zeekustgebieden.
Kort gezegd: brem heeft geen stekels en bloeit vooral in het voorjaar, gaspeldoorn heeft scherpe stekels, blijft het hele jaar groen en bloeit ook in milde winters.
Veengebieden
Naast de heide zijn de uitgestrekte veengebieden in o.a. Broads National Park, Humberhead Peatlands (Noordoost-Engeland), Mourne Mountains en Sperrins Mountains (Noord-Ierland). In de Flow Country (Noord-Schotland) is zelfs, met ongeveer 4000 km², het grootste hoogveen- en turflandgebied van Europa. Hier groeien dikke tapijten veenmossen die water vasthouden en enorme hoeveelheden koolstof opslaan. Deze landschappen zijn kwetsbaar maar cruciaal in de strijd tegen klimaatverandering. Wandelen door de stille, sponsachtige ondergrond van een moorland voelt als het betreden van een levend archief van duizenden jaren natuurgeschiedenis.
Subtropische planten
Aan de zuidwestkust, vooral in Cornwall en Dorset, lijkt het klimaat en de flora niet altijd Brits. Dankzij de warme Golfstroom ontstaat hier een mild, subtropisch microklimaat waardoor exotische en mediterrane planten kunnen groeien die elders in Noord-Europa niet overleven. Dit zorgt voor een unieke mengeling van flora, met zowel inheemse als niet-inheemse soorten.
In tuinen zoals de Tresco Abbey Garden op de Isles of Scilly en The Lost Gardens of Heligan in Cornwall vind je indrukwekkende collecties palmbomen, bananenplanten, camelia’s en zelfs reuzenrabarber (Gunnera manicata). Ook Trebah Gardens in Cornwall staat bekend om zijn enorme Australische boomvarens, subtropische planten en mediterrane heesters. Verder zijn er in Dorset tuinen zoals Abbotsbury Subtropical Gardens en Forde Abbey & Gardens. Hier groeien camelia’s, magnolia’s, azalea’s en rhododendrons goed door het milde klimaat. In de valleien van deze kustregio’s bloeien ook kleurrijke mediterrane bloemen die je elders in Groot-Brittannië zelden vindt.
Kalkrijke kliffen en zeldzame orchideeën
Ook kalkgraslanden en kloven hebben hun eigen flora in het Verenigd Koninkrijk. Op dunne, kalkrijke bodems groeien zeldzame orchideeën zoals de bosorchis, grote muggenorchis en bruine wespenorchis. Deze kalkgraslanden herbergen daarnaast fragiele kruiden en planten als harige ratelaar en kleine ratelaar, die nergens anders goed gedijen. De South Downs en de Cheddar Gorge zijn hotspots voor deze bijzondere plantenrijkdom, met steile hellingen en dunne kalklagen.
Het vraagt voorzichtigheid en zorgvuldig beheer, want veel soorten zijn gevoelig voor verstoring en verdwijnen snel bij overbegrazing, verschraling, of verwaarlozing.
Stedelijke natuur
Niet alleen de wilde natuur, maar ook cultuurhistorische plekken dragen bij aan de bijzondere flora in het Verenigd Koninkrijk. Oude kerkhoven, stadsparken en historische landgoederen zijn vaak veilige havens voor kruiden, wilde bloemen en zelfs orchideeën. Omdat deze plekken al eeuwenlang bestaan en vaak minder intensief worden beheerd dan andere gebieden, kunnen hier unieke kleine ecosystemen blijven bestaan die elders vaak verloren zijn gegaan.
Bescherming en verantwoord beheer
Het behoud van de Britse flora is zeer belangrijk. Nationale parken, Sites of Special Scientific Interest (SSSI’s) en Natura 2000-gebieden beschermen de natuurgebieden waarin de bloemen en planten groeien. Traditionele beheermethoden, zoals gecontroleerde begrazing en het herstel van waterstanden, dragen bij aan een evenwichtige biodiversiteit. Botanische tuinen en zaadbanken spelen bovendien een rol in het veiligstellen van bedreigde soorten.
Je kunt natuurlijk ook zelf bijdragen aan het behoud van de natuur. Respecteer afgezette gebieden en pluk geen bloemen en planten. Raadpleeg lokale bezoekerscentra voor de laatste informatie.
Seizoenen
Wil je de flora van het Verenigd Koninkrijk zelf beleven, dan is het handig om de seizoenen te volgen, want elk seizoen heeft zijn eigen mooie planten en natuurverschijnselen:
- Voorjaar (april-mei):
- Gaspeldoorn begint in maart al te bloeien en blijft tot juni geel bloeien; deze soort lijkt op brem, maar heeft stekels.
- In deze tijd zie je boshyacinten en wilde narcissen in oude bossen en heidegebieden.
- Daslook bloeit ook in april en mei, vooral in vochtige bosrijke gebieden met zijn witte stervormige bloemen.
- Zomer (juli-augustus):
- Subtropische tuinen in Cornwall en Zuidwest-Engeland zijn op hun kleurrijkst met palmbomen, camelia’s en exotische bloemen.
- Brem bloeit vooral in mei en juni, maar soms ook nog een keer in september en oktober met gele bloemen.
- Bloeiende heide vanaf midden augustus tot en met begin september.
- Najaar (september-oktober):
- Paddenstoelen in bossen en laatbloeiende graslandsoorten.
- Winter (november-maart):
- Winterjasmijn bloeit van december tot maart met heldergele bloemen, zelfs als er vorst is.
- Winterheide is een heester die vanaf december tot april bloeit met kleine bloemen in wit, roze of rood.
Meer informatie
Lees meer over Natuur in het Verenigd Koninkrijk of over het Verenigd Koninkrijk in het algemeen.