Sommigen vinden het maar een paar stenen, terwijl anderen er hele studies aan hebben geweid. Het is een plek die nog steeds vele vragen oproept. Het is een mysterie dat nog steeds niet is opgelost. Maar het feit blijft: Stonehenge kan niet overgeslagen worden tijdens een bezoek aan Wiltshire, Engeland.
Geschiedenis Stonehenge
Ondanks dat we steeds meer komen te weten over Stonehenge is nog niet de hele geschiedenis en betekenis duidelijk. Maar wat al bekend is:
3000 jaar v.Chr.
In 3000 jaar v.Chr. werd in Salisbury eerst een ronde sloot (met een diameter van 110 meter) gegraven. Deze had een binnenste en buitenste bank/verhoging, twee ingangen. Het is het eerste ‘henge’ monument.
Er zijn aanwijzingen van houten palen/bouwwerken en dat de plek is gebruikt als crematie- en begraafplaats.
2500 jaar v.Chr.
Rond 2500 jaar v.Chr. zijn de stenen in het midden van het monument geplaatst. Bij Stonehenge zijn twee soorten stenen gebruikt: de grotere sarsens en de kleinere bluestones. Sommige stenen wegen wel vier ton, zijn twee meter hoog en tachtig centimeter breed.
De tachtig stenen zijn in twee cirkels met hetzelfde middelpunt geplaatst. De opening is breder gemaakt, precies richting de zon bij de midzomer-zonsopkomst en de midwinter-zonsondergang.
2200 jaar v.Chr.
Enkele honderden jaren later zijn de horizontale stenen aan Stonehenge toegevoegd. Destijds is al gebruik gemaakt van de messing en groefverbinding, waardoor de stenen vrij stevig op elkaar liggen.
De centrale bluestones zijn herschikt om een cirkel en een binnenovaal te vormen (die later is veranderd om een hoefijzer te vormen).
Sindsdien zijn er enkele stenen omgevallen, weer rechtgezet en verstevigd. Het monument was in privébezit tot 1918 toen Cecil Chubb, een plaatselijke man die Stonehenge drie jaar eerder op een veiling van de familie Atrobus had gekocht, het aan de natie gaf. Sinds 1927 breidt National Trust hun bezit rondom de steencirkel uit, waardoor het monument van nu bestaat.
Begin 2021 maakte archeologen van London University College bekend dat sommige stenen van Stonehenge (zoals als eerder werd gedacht) uit Wales komen. Maar nu hebben ze naar alle waarschijnlijkheid ook de originele plek gevonden. Ze blijken niet alleen daar vandaan te komen, maar daar ook in eenzelfde soort formatie te hebben gestaan. Er staan nu nog vier stenen (Waun Mawn) in Preseli Hills in Wales. Dit monument is rond 3400 voor Christus gebouwd en bestond uit zo’n dertig tot vijftig stenen. Er wordt nu vermoed dat deze stenen een reis van 250 km op ronde balken heeft gemaakt naar Engeland.
Een onderzoek van Nature in 2024 wijst uit dat de Altar Stone, in tegenstelling tot eerdere aannames, niet uit Wales maar uit het noordoosten van Schotland afkomstig is. De altaarsteen ligt in het midden van de cirkel, begraven, zoals je op het derde plaatje hierboven kan zien. Dit betekent dat deze steen over een afstand van meer dan 700 kilometer is verplaatst, waarschijnlijk via zee. Deze ontdekking, mogelijk gemaakt door geavanceerde isotopenanalyse, werpt een nieuw licht op de connecties en mobiliteit van de prehistorische gemeenschappen in Groot-Brittannië. Het suggereert dat Stonehenge mogelijk een centraal punt was in een veel groter netwerk dat zich uitstrekte tot in Schotland
Waarom is Stonehenge gebouwd?
De originele intentie achter Stonehenge blijft tot op heden onbekend, maar diverse veronderstellingen zijn naar voren gebracht.
- Een van de meest gangbare theorieën stelt dat Stonehenge diende als een religieus monument. De constructie ervan is geplaatst op een locatie waar de zon op specifieke dagen van het jaar opmerkelijk opkomt of ondergaat. Dit suggereert dat Stonehenge mogelijk werd ingezet voor astronomische waarnemingen of religieuze ceremonies.
- Een alternatieve hypothese is dat Stonehenge fungeerde als een begraafplaats. Er zijn aanwijzingen dat in de nabijheid van Stonehenge menselijke overblijfselen zijn aangetroffen. Niettemin is niet iedereen het eens met deze theorie.
- Eveneens denkbaar is dat Stonehenge meerdere doelen diende. Het zou kunnen dat Stonehenge werd gebruikt voor religieuze rituelen, astronomische observaties én begrafenissen.
De exacte bestemming van Stonehenge blijft onverminderd een raadsel. Toch staat vast dat Stonehenge een belangrijke rol vervulde voor degenen die het hebben opgericht.
Bezoek het Stonehenge van nu
Tegenwoordig is Stonehenge niet alleen meer de stenen. Er is een pad omheen gelegd. Helaas is er ook afzetting nodig, zodat niemand bij de stenen komt. Daarnaast is er een bezoekerscentrum voor meer informatie.
Stonehenge-bezoekerscentrum
In het bezoekerscentrum is het toilet, een restaurant, winkel, maar het is vooral de plek om informatie te vinden over de stenencirkel, zijn geschiedenis en de tijd waarin het gebouwd is.
Het museum bevat meer dan 300 items met archeologische waarde. Deze zijn gevonden bij Stonehenge of in de omgeving, vaak uit de tijd van de bouw. Natuurlijk wordt het verhaal van Stonehenge uitgelegd in een speciale expositie. Dit door middel van audio en video, maar ook oude voorwerpen. Ook kun je een 360 graden uitzicht vanuit de stenen beleven.
Gelukkig is deze ook online te bekijken (met extra informatie): bekijk de 360 graden view hier.
Neolithische huizen
Buiten het bezoekerscentrum staan een aantal Neolithische huizen. Dat zijn huizen waar ze zo’n 4500 jaar geleden in leefden.
Regelmatig staan er vrijwilligers bij die uitleg kunnen geven over hoe men destijds leefden en hoe deze huizen zijn gebouwd. Ook kunnen ze laten zien hoe ze vroeger vuur maakten of graan maalden.
Stenen cirkel
Met een shuttle busje kun je vanaf het bezoekerscentrum naar de stenen gaan (zo’n 10 minuten). Hier kun je in eigen tempo omheen lopen en naar een audiotour luisteren. Deze brengt je op de hoogte van de geschiedenis en interessante feitjes. Deze is in het Engels gratis te downloaden op je telefoon, of voor een kleine vergoeding te huur ter plekke (dan ook in het Nederlands).
Wil je tussen de stenen lopen? Dat kan, maar dan moet je buiten de gewone openingstijden komen en dit aanvragen. Kijk op de website van English Heritage voor meer informatie hierover .
Praktische informatie Stonehenge
Omdat Stonehenge zo’n must visit is, is het er bijna altijd druk. Een tip is dan ook om vroeg te gaan, zo ben je de grote bussen voor. Sommige touroperators houden daar rekening mee, kijk daar dan naar als je een trip vanuit bijvoorbeeld Bath maakt.
Bereikbaarheid Stonehenge
Met het openbaar vervoer:
Stonehenge is gemakkelijk te bereiken. Je kunt de trein naar het treinstation van Salisbury nemen en vervolgens de Stonehenge Tourbus .
Met de auto:
Adres: Salisbury SP4 7DE, Verenigd Koninkrijk.
Breedtegraad: 51.1831565223 | Lengte: -1,85887471623
Bij Stonehenge is een parkeerterrein waar je tegen betaling kan parkeren.
Georganiseerde tours:
Er gaan verschillende tours vanuit heel Engeland, zo kun je vanuit Bath met verschillende bedrijven naar Stonehenge. Maar ook vanuit Londen gaan er bussen, hou er wel rekening mee dat je dan 2,5 uur onderweg bent.
Openingstijden en entreekaarten:
Stonehenge is open van 9:30 tot 17:00 uur. Vanaf 15 uur kom je echter niet meer binnen.
Je kunt kaarten kopen aan de deur, maar ook al via de officiële website van English Heritage .
UNESCO-vermelding / Omgeving Stonehenge
Stonehenge is samen met een aantal plekken tezamen aangesteld als UNESCO-werelderfgoed. Stonehenge is wel de bekendste, maar de andere plekken zijn:
- Avebury Henge
- West Kennet Avenue
- Beckhampton Avenue
- West Kennet Long Barrow
- The Sanctuary
- Silbury Hill
- Windmill Hill
Tip!
Wil je de oude stenen van dichtbij zien, maar niet meer betalen of buiten openingstijden naar Stonehenge willen of kunnen gaan? Ga dan naar Avebury. Hier is nog een gedeelte te zien van een stenen cirkel. Deze is vrij toegankelijk en je kunt de stenen dus gewoon aanraken. Het blijft wel een historische plek, dus behandel de stenen met respect.
Bezienswaardigheden in de omgeving
Naast bovenstaande punten is het ook de moeite waard om de nabijgelegen historische stad Bath in je reis op te nemen. Bath is beroemd om zijn goed bewaarde Romeinse baden, imposante Bath Abbey en prachtige Georgische architectuur.
Niet ver van Bath liggen de Cotswolds, een van de meest pittoreske regio’s van Engeland. Dit gebied staat bekend om zijn glooiende heuvels, charmante dorpjes met honingkleurige stenen huisjes. Dit alles ligt in een landschap dat uitnodigt tot lange wandelingen.
Meer informatie
Stonehenge ligt in het graafschap Wiltshire, wat zeker de moeite waard is om verder te ontdekken. Of bekijk meer informatie over South West England.
